Rozen voor de zwijnen – Ted van Lieshout
Dit kunstboek gaat over het schilderij Nederlandse spreekwoorden (De blauwe Huyck) van Pieter Bruegel de Oude. Hierop staan minstens 100 spreekwoorden. Ted van Lieshout behandelt er 111 en wijdt ook uit over allerlei andere spreekwoorden, gezegdes en zegswijzen. Sommige gebruiken we nog steeds, andere zijn verouderd en onbekend. Zoals iemand de blauwe huik omhangen, wat betekent dat die persoon vreemdgaat. Buiten de pot pist, als het ware.
Ted van Lieshout presenteert zich als een leraar waarnaar je uren kunt luisteren. Net als in zijn boek Wat is kunst? gebruikt hij de vraag-en-antwoord-stijl. In rode letters stelt de lezer zogenaamd een vraag en Ted legt daarna uit. Het is geen boek wat je in één ruk uitleest; daarvoor is het te leerzaam. Je kunt beter telkens een paar bladzijden doen. Maar het is zeker geen saaie kost.
Heel knap dat het zo geschreven is dat kinderen, die nog weinig uitdrukkingen kennen, alles goed kunnen volgen, en tegelijkertijd is het leerzaam voor volwassenen zoals ik, die kunstgeschiedenis hebben gehad en schrijver zijn. Zo weet ik nu wat een rijksappel is, waar het woord gekscherend vandaan komt en dat ze vroeger maar wat deden qua spelling. Het Groene Boekje bestond nog niet, dus je kon huik, huick, huyck gewoon schrijven zoals je wilt. En die lange f in handschriften is vaak een sierlijke s.
De titel verwijst naar een foute vertaling van het spreekwoord Parels voor de zwijnen strooien. In Matteüs 7:6 staat: Geef wat heilig is niet aan de honden en gooi je parels niet voor de zwijnen. Het Griekse Margarita (parel) werd vertaald als mooie bloem en zodoende zie je op oude schilderijen dat er rozen voor de zwijnen worden gestrooid. Ik las overigens op de website onzetaal.nl dat margarita ook broodkruimel kan betekenen, zodat het spreekwoord betekent dat je geen restjes (heilig) brood aan de zwijnen moet geven.
Zo zie je maar: taal verandert, uitdrukkingen veranderen en je kunt er heerlijk over blijven nadenken en discussiëren.
Een erg leuk boek wat op elke school aanwezig zou moeten zijn en worden gebruikt. Met een mooie poster van het schilderij aan de wand (die is online makkelijk te vinden).
ISBN 9789025884611, Uitgeverij Leopold
Rian Visser is auteur van ruim 100 kinderboeken. Ze schrijft voor kinderen van 2 tot 14 jaar. Ze is een van de vaste dichters van het tijdschrift DICHTER. Ook organiseert ze Raadgedicht.nl.
